Kurban Bayramı'na sayılı günler kala kurbanlık pazarları hareketlenmeye başladı.
Kurban olacak hayvanların seçimi için olmazsa olmaz kriterler olduğunu vurgulayan uzmanlar; öncelikli olarak büyükbaş hayvanların 2 yaşından küçük olmaması, küçükbaş hayvanların ise 1 yaşından küçük olmaması gerektiğine dikkat çekiyor.
İyi kurbanlığın seçimi için bazı kriterleri göz önünde bulundurmak gerekiyor. Kurban Bayramı döneminde büyükbaş ve küçükbaş hayvan hareketlerinin yoğun olmasından dolayı hastalıkların yayılma riskine dikkat edilmeli.
Kurbanlık alırken öncelikli olarak;
* Hayvanlarda veteriner sağlık raporu aranmalı
* Kulak küpesi olmayan hayvanlar satın alınmamalı
* Büyükbaş hayvan pasaportu olmayan hayvanlar satın alınmamalı
* Hayvanın besi durumu iyi olmalı
* Gebe ve yeni doğum yapmış olmamalı
* Büyükbaş hayvanlar 2 yaşından küçük olmamalı
* Hastalık belirtisi sayılan; yüksek ateşinin olmaması, tüylerin karışık ve mat olmaması, bakışların ve dış görünümün cansız olmaması, pis kokulu ishal ve burun akıntısının olmaması, çevreye karşı aşırı tepkili veya çok duyarsız olmaması, vücutta şişlikler olmaması ve çok zayıf olmaması gibi özellikleri taşımalıdır.
Hangi hayvanlar kurbanlık olabilir?
İslam dinine göre kurbanlık; koyun, keçi, sığır, manda ve deve hayvanlarından olur. Bunların dışındaki hayvanlar kurban olarak kesilemez. Kısaca dört ayaklı hayvanlardan kurban olup iki ayaklı hayvanlardan kurbanlık olmaz.
Hayvanın kurban olabilmesi için süt dişlerinin değişmiş olması gerekiyor. Bu da; deve 5, sığır ve manda 2, koyun ve keçi 1 yaşını doldurunca gerçekleşir. Bunun yanında, 6 ayını tamamlayan koyun 1 yaşını doldurmuş gibi gösterişli olması halinde kurban edilebilir.
Kurbanlık hayvanda yaş sınırı nedir?
Kurbanlık hayvanların yaş sınırı, Peygamber Hz. Muhammed'in sünneti ile tespit edilmiştir. Buna göre, devede 5, sığır ve mandada 2, koyun ve keçide ise 1 yaşını doldurma şartı aranır.
Dinen uygun kurbanlık nasıl seçilir?
Kurban edilecek hayvanın, sağlıklı, organları tam ve besili olması hem ibadet hem de sağlık bakımından önemlidir.
Dini açıdan hayvanın kurbana uygun olma durumu büyükbaş hayvanın ağzını açtığınızda ergenleşen hayvanın ön 2 süt dişinin dökülmesi, en az 2 kalıcı dişinin olması gerekiyor. Kalıcı dişlerin rengi, büyüklüğü, diş etine sağlamca bağlanması ile kolayca yan taraflarında bulunan süt dişlerinden ayrılır.
Kurbanlık hayvanın sağlık durumu nasıl anlaşılır?
Hayvanın sağlıklı olup olmadığını anlamak için öncelikle dört ayağını yere basar şekilde, ayakta görmemiz gerekiyor. Kurbanlıkların kulaklarının küpeli olması, büyükbaş hayvanların pasaportlarının bulunması, küçükbaş hayvanların nakil belgelerinin olması önemli.
Kurbanlık hayvanın etrafında 1-2 tur dönerek tırnaktan sırt bölgesine kadar bir gözlemleyin. Birkaç metre yürütülerek topallık olup olmadığına, solumasının normal olup olmadığına bakın.
Hayvanın burnunun üst kısmının kuru ya da çatlak olmaması gerekir. Nemli ve parlak olmalıdır. Çatlak ve kuru meme hayvanın hastalık geçirdiğini, ateşinin yüksek olduğunu gösterir ki burun, hayvanın sağlıklı olup olmadığı konusunda önemli bir gösterge. Doğal deliklere dikkatli bakılmalıdır. Karakteristik burun akıntısı, ya da ishal belirtisi görülmemeli.
Kurbanlığın gözleri canlı olmalıdır, mat olmamalı. Tüyler düz ve parlak olmalıdır. Enfeksiyon geçirmiş hayvanda tüyler birbirine karışır, bakıldığında bir albenisi olmaz. İyi bir büyükbaş kurbanlık hayvan arkadan dik bir şekilde bakıldığında dolgun ve bir küp şeklinde gözükür. Üçgen şeklinde gözüken hayvanlar genelde zayıf hayvanlardır.
Hangi hayvanlar kurbanlık için uygun değildir?
Hasta, zayıf ve düşkün, bir veya iki gözü kör, boynuzlarının biri veya ikisi kökünden kırık, dili, kuyruğu, kulakları ve memelerinin yarısı kesik, dişlerinin tamamı veya çoğu dökük hayvanlardan kurban olmaz. Fakat, hayvanın doğuştan bu özellikleri taşıması kurban edilmesine engel değil.
Öte yandan kesileceği yere gidemeyecek derecede topal olan hayvanlar da kurban edilemez.
Küçükbaş kurbanlık seçilirken nelere dikkat edilmeli?
Koyun, keçi gibi küçükbaş hayvanlarda bel bölgesi elle sıkıldığında, kemik hissedilmesi genelde zayıf olduğunu gösterir. Yine göz, burnun üst tarafı, doğal delikler kontrol edilmelidir. Hayvanın yaşı ve küpesi kolaylıkla sorgulanabiliyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından akıllı telefonlar ve cihazlar için tasarladığı ücretsiz küpe sorgulama uygulaması ile hayvanın doğum tarihi, ırkı, uygulanan aşılarına kolaylıkla ulaşılabilirsiniz.
Gebe hayvanlara dikkat!
Kurbanlık satın alırken hayvanın gebe olup olmadığına dikkat edilmesi, hem dini sebepler hem de hayvan neslinin devamının sağlanması açısından önem arz ediyor.
“Neslin devamının sağlanması için gebe hayvanlar kesilmemeli”
Kurban Bayramı’nda özellikle dişi hayvanların kesilirken dikkat edilmesi gereken unsurlar olduğuna değinen Eskişehir - Bilecik Veteriner Hekimler Odası Başkanı Mehmet Kızılinler, özellikle koyun, düve ve ineklerin gebe olmadan kesilmesinin önemli olduğunu söyledi. Gebe hayvanların kesilmesinin birçok açıdan yanlış olduğunu aktaran veteriner hekim Kızılinler, “Hem işin dini açısından aslında hiç de ekonomik bir değeri olmayan canlının boğularak ölmesi gibi bir vahşete sebep olmamak için, hem de özellikle neslin devamı, yani hayvanların üreyip ülkenin ihtiyacını karşılayabilmesi açısından gebe hayvanların kesilmemesi önem arz ediyor” ifadelerini kullandı.
“Gebe hayvan sadece veteriner hekim kontrolünde fark edilebiliyor”
Vatandaşların kurbanlık satın alırken gebe hayvanları gözle ayırt edebilmesinin mümkün olmadığını belirten Kızılinler, kontrollerin mutlaka veteriner hekim tarafından yapılması gerektiğini dile getirdi. Konuyla ilgili konuşan Kızılinler vatandaşlara şu önerilerde bulundu:
“Tüketicilerin hayvan pazarlarına gittikleri zaman ya da kurban satan yerden hayvan aldıkları zaman o hayvanların gebelik kontrollerini mutlaka veteriner hekimlere yaptırmaları gerekiyor. Büyük hayvanlar için özellikle ultrason kontrolü ve rektal yolla muayene, koyunlar için de ultrason kontrolü ile aslında basit bir şekilde gebeliğin anlaşılması önemli. Genelde reklam şeklinde ‘veteriner hekim kontrolünde’ olduğu söyleniyor. Ben Veteriner Hekimler Odası Başkanı olarak tüketicilere rahat bir şekilde veteriner hekim arkadaşlarımıza ulaşabileceklerini söylüyorum. Mutlaka dişi hayvanların gebelik kontrollerinin kendi gözlerinin önünde yapılmasını tavsiye ediyorum. Dışarıdan görsel olarak anlamak çok mümkün değil. İleri gebe hayvanın vücudunda fizyolojik değişim olur, fakat hormonal bozukluklarda, yalancı gebelik, dış gebelik gibi durumlarda bu zaman zaman yanıltıcı olabiliyor En doğrusu bir veteriner hekimin bunun kontrolünü yapması.”
Hayvanı gebe olduğunu bildiği halde satmak dinen mekruh”
Gebe hayvanların satın alınması, kurban edilmesi ve yavrunun nasıl değerlendirileceği konusunu ele alan ESOGÜ İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Ahmet Çetinkaya, öncelikle sorumluluğun kurbanlık hayvanı satan kişide olduğunu belirtti. Bilerek gebe hayvanın satışa sunulmasının dini açıdan uygun olmadığını söyleyen Çetinkaya, “Kurbanlık hayvanı satan kişinin öncelikle hayvanın gebe olup olmadığı konusunda bilgi sahibi olması gerekiyor. Bu bilgiye rağmen gebe hayvanı kurban olarak satışa sunması dinen uygun değil, din bunu mekruh görmüştür. Alan kişinin de eğer imkânı varsa en azından satıcıya ‘Bu hayvanın yavrusu var mıdır, yok mudur?’, ‘Hayvan gebe midir, değil midir’ diye sorması gerekiyor, imkânı varsa da başka yollarla araştırmalıdır” diye konuştu.