Din dersi istemeyen Eskişehirli veliye AYM destek verdi

Anayasa Mahkemesi, Eskişehirli bir velinin yaptığı başvuruda, 4. sınıf öğrencisi kızının Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinden muaf tutulmasını isteyen velinin talebi ile ilgili, öğrencinin din kültürü ve ahlak bilgisi dersinden muafiyet imkanı bulunmaması nedeniyle ebeveynlerin eğitim-öğretimde dini ve felsefi inançlarına saygı gösterilmesini isteme hakkının ihlal edildiği yönünde oy çokluğuyla bir karar verdi. 

Resmi Gazete'de yer alan Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu kararına göre, Eskişehir'de bir veli, 1 Ekim 2009'da Eskişehir'de kızının okuduğu ilköğretim okulunun müdürlüğüne başvurarak, 4. sınıf öğrencisi kızının din kültürü ve ahlak bilgisi dersinden muaf tutulmasını istedi.

Anadolu Ajansı'nın haberine göre, dilekçeye cevap olarak Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Genel Müdürlüğünün yazısı tebliğ edildi ve "T.C. uyruklu Hristiyanlık veya Musevilik dinlerine mensup öğrencilerin bu dinlerden birine mensup olduklarını belgelendirilmeleri kaydıyla din dersine girmelerinin zorunlu olmadığı bildirilerek" başvurucunun talebi reddedildi.

Bunun üzerine başvurucu, 16 Kasım 2009'da Nüfus Müdürlüğüne başvurarak kendisiyle kızının nüfus cüzdanındaki İslam ibaresinin kaldırılmasını istedi. Bu talep üzerine başvurucu ve kızının nüfus cüzdanının din hanesindeki ibare kaldırıldı.

Başvurucu, 18 Kasım 2009 tarihli dilekçeyle kızının din kültürü ve ahlak bilgisi dersinden muaf tutulması talebinin reddine yönelik işleme karşı, kızının nüfus cüzdanının din hanesindeki İslam ibaresinin kaldırıldığını da belirterek, Eskişehir 2. İdare Mahkemesine yürütmenin durdurulması talepli iptal davası açtı.

Eskişehir 2. İdare Mahkemesi, davanın yetki yönünden reddine, dava dosyasının yetkili mahkeme olan Ankara İdare Mahkemesine gönderilmesine hükmetti.

Ankara 1. İdare Mahkemesi, 29 Nisan 2011'de, "bu içeriği ile dersin zorunlu tutulmasında hukuka uyarlık bulunmadığı" gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verdi.

Bu karar, temyiz aşamasında Danıştay 8. Dairenin 29 Kasım 2011 tarihli kararıyla bozuldu. Bozma kararına karşı yapılan karar düzeltme başvurusu, 23 Mayıs 2012'de reddedildi. Temyiz üzerine karar, Danıştay 8. Dairesi tarafından 13 Kasım 2013'te onandı.

Bunun üzerine başvurucular, 12 Eylül 2014'te Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yaptı.

Oyçokluğu ile karar... Başvuruculara 20 bin lira manevi tazminat kararı 

Başvuruyu değerlendiren yüksek mahkeme, anayasanın 24. maddesinin dördüncü fıkrasında güvence altına alınan "ebeveynlerin eğitim ve öğretimde dini ve felsefi inançlarına saygı gösterilmesini isteme hakkının ihlal edildiğine" oy çokluğuyla karar verdi.

Mahkeme, bu kapsamda başvuruculara 20 bin lira manevi tazminat ödenmesine karar verdi.

Yüksek mahkeme, ayrıca makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna hükmetti.

"Uygun alternatifler sunulmaması başvurucunun ebeveynlerin eğitim ve öğretimde dini ve felsefi inançlarına saygı gösterilmesini isteme hakkını ihlal etmiştir"

Kararda, şu ifadelere yer verildi:

"Sonuç olarak 2018-2019 eğitim ve öğretim yılına kadar olan dönemdeki din kültürü ve ahlak bilgisi dersi müfredatı, içerik olarak dinler hakkında yansız ve tanıtıcı bilgiler vermek amacıyla zorunlu olması öngörülen din kültürü öğretimi kapsamında değil din kültürü öğretimini aşan, İslam dininin ve onun belirli bir yorumunun eğitim ve öğretimi kapsamında değerlendirilmiştir. Dolayısıyla anılan din kültürü ve ahlak bilgisi dersini kızına aldırmak istemeyen başvurucu için uygun alternatifler sunulmaması, başvurucunun ebeveynlerin eğitim ve öğretimde dini ve felsefi inançlarına saygı gösterilmesini isteme hakkını ihlal etmiştir.

Bununla birlikte ulaşılan bu sonuçtan okullarda Anayasa'nın 24. maddesi kapsamında İslam dininin eğitim ve öğretimini içeren dersler okutulmasının Anayasa'ya aykırı olduğu anlamının çıkarılamayacağı izahtan varestedir. Zira Anayasa Mahkemesi din eğitim ve öğretimi bağlamında kişilere 'seçenekler sunan, toplumu oluşturan bireylerin bu alandaki yaygın ve müşterek ihtiyaçlarının karşılanmasını kolaylaştıran tedbir ve uygulamaların, bu bağlamda 'Kur'an-ı Kerim' ve 'Hz. Peygamberimizin Hayatı' derslerinin ortaokul ve liselerde isteğe bağlı seçmeli ders olarak okutulmasının Anayasa'ya aykırı görülemeyeceğini belirtmiştir."

Karşı oy: "Din dersi zorunluluğunun din ve vicdan hürriyetini ihlal eden bir yönü bulunmamaktadır"

Karara karşı oy kullanan üye görüşünde, "din dersi zorunluluğunun din ve vicdan hürriyetini ihlal eden bir yönünün bulunmadığı, din dersi içeriğinin yeterli bulunmadığı takdirde öğrenci ya da velinin istediği dinin eğitimini veya öğretimini talep edebilecektir. Bunun devlet tarafından yerine getirilmesi de dini veya felsefi inançlara saygı gösterilmesinin gereğidir" ifadesine yer verildi.